کانی های فلوئورسانس

فلوئورسانس یک نوع خاصیت ذاتی نوری در دنیای ما است. این ویژگی در طبیعت در گونه های نادری از جانوران یا گیاهان دیده می شود. به طور ساده و خلاصه، پدیده ی فلوئورسانس ناشی از تابش نور فرابنفش به جسم مورد نظر است که باعث ایجاد انتقالات الکترونی در ترازهای انرژی می شود و نتیجه ی آن تابش یک نور رنگی با درخشنگی بالا است. تابش نور فرابنفش و قرار گرفتن در تاریکی از الزامات دیدن نور فلوئورسانس است.

کانی های فلوئورسانس هم از همین خاصیت بهره مند هستند. آنها نور فرابنفش را در طول موج های خاصی (کوتاه: 253.7nm  و  بلند: 350nm و 368nm) جذب و سپس نور رنگی فلوئورسانس از خود نشر می کنند. رنگ فلوئورسانس کانی ها متنوع است: نارنجی، سبز، سرخ، آبی، زرد، سفید، صورتی، بنفش و طیف متغیری از آنها. این تنوع رنگ به عوامل مختلفی بستگی دارد که یا به خاصیت ذاتی کانی مربوط می شود ( این نوع کانی ها همیشه یک رنگ فلوئورسانس مشخص دارند) و یا به نوع فعال کننده ی فلوئورسانس در آن کانی برمی گردد (این نوع کانی ها می توانند در رنگ های مختلف ظاهر شوند).


گاهی یک نمونه زمین شناختی ترکیبی از چند نوع کانی است که هر کدام فلوئورسانس خاص خود را دارند. این نمونه ها بسیار خاص و زیبا هستند. نمونه هایی هم وجود دارند که در یک طول موج به یک رنگ ظاهر می شوند و در طول موج دیگ به رنگ دیگری ظاهر می شوند. این نمونه ها هم کمیاب و جذابند.


برخی از فراوان ترین کانی های فلوئورسانس شناخته شده در دنیا عبارتند از: کلسیت، فلوریت، آراگونیت، سروزیت، انگلزیت، شئلیت، هیدروزینسیت، هالیت (نمک)، آپاتیت، باریت و ژیپس. بعضی از کانی ها هم بسیار نادر و فقط مخصوص منطقه ی خاصی از دنیا هستند نظیر کانی ها منطقه ی گرینلند.


پارک موزه ی علوم زمین مشهد با تجهیز شدن به لامپ های فرابنفش مخصوص نمایش کانی های فلوئورسانس در سال 1396 موفق شد تعداد قابل توجهی کانی فلوئورسانس از مناطق مختلف ایران را شناسایی کند که انی نمونه های به همراه نمونه هایی از سایر نقاط جهان در اتاق مخصوص کانی های فلوئورسانس قابل مشاهده هستند.


منبع: کتاب کانی های فلوئورسانس، رنگین کمان پنهان در دل سنگ؛ نوشته سحرناز تاج بخش، نسترن شجاعی کاوه- 1402


کانی های فلوئورسانس
ارسال نظرات
لطفا صبر کنید