تریلوبیت
تریلوبیت ها گروهی منقرض شده از بندپایان (Arthropoda) هستند که به طور کامل در محیط های دریایی می زیستند. این جانوران برای نخستین بار در دوران کامبرین، حدود 521 میلیون سال پیش ظاهر شدند و بقای آن ها تا پایان دوره پرمین، یعنی حدود 250 میلیون سال پیش، ادامه یافت.
ساختار بدن تریلوبیتها از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- سفالون (Cephalon) یا سر،
- توراکس (Thorax) یا تنه که متشکل از بخشهای مفصلی متعدد (معمولاً بین ۲ تا بیش از ۴۰ حلقه) است،
- پیجیدیوم (Pygidium) یا دم.
انعطافپذیری بالای تنه (thorax) امکان دفاع ویژهای را در برخی گونهها فراهم میکرده، بهطوری که میتوانستند بهصورت enrollment (جمعشدن و تبدیل به شکلی کروی) درآیند. علاوه بر این، برخی گونهها دارای ساختارهای دفاعی نظیر خار بودند. از نظر بومشناسی، بیشتر تریلوبیتها از رسوبات کف دریا تغذیه میکردند. با این حال، گروهی از آنها شناگر بودند، برخی دیگر رفتار حفاری داشتند، دستهای فیلترخورنده محسوب میشدند و شماری نیز نقش شکارچی را ایفا میکردند. تاکنون بیش از ۲۰٬۰۰۰ گونه مختلف از این رده شناسایی شده است. در موارد نادری، فسیلهای تریلوبیتها نهتنها اسکلت خارجی بلکه بافتهای نرم و ساختارهای داخلی مانند روده، اندامهای شکمی و حتی کیسههای معده (crop) را نیز حفظ کردهاند که ارزش علمی بسیار بالایی دارند. یافتههای دیرینهشناسی اخیر نیز به کشف گونهای منحصربهفرد با نام علمی Toledodiscus valverdi در منطقه توتانس، اسپانیا منجر شده است. این گونه که قدمتی حدود ۵۲۰ میلیون سال دارد، تاکنون مشابهی در هیچ نقطه دیگری از جهان نداشته است. از منظر زمینشناسی، تریلوبیتها بهعنوان شاخصهای بیواستراتیگرافی اهمیت فراوانی دارند و ابزاری کلیدی برای همزمانسازی لایههای رسوبی و تاریخگذاری سنگها به شمار میروند.
